Phileine zegt sorry

Ronald Giphart – Phileine zegt sorry, Amsterdam, april 1999 (eerste druk oktober 1996), Uitgeverij Podium

Inhoud (samenvatting)

Hoofdpersoon en ikfiguur is de 22-jarige Phileine. Ze vertelt hoe een jaar geleden haar vriend Max haar plotseling meedeelde dat hij voor minstens anderhalf jaar met zijn toneelklas naar Amerika (New York, Greenwich Village) zou gaan voor een Shakespeareproject en om daar in een stuk te spelen: rOmEO 'n- jULieT. Ze was diep geschokt.

Ongeveer een jaar na zijn vertrek houdt Phileine het niet langer uit. Ze koopt een vliegticket en vertrekt naar Manhattan. In het vliegtuig maakt ze kennis met een Amerikaans echtpaar, Fabian en Lena, dat net Amsterdam heeft bezocht ('seks, joints en slechte service'). Omdat Phileine niets voelt voor 'de mensheid' blijft de ontmoeting oppervlakkig. Fabian en Lena wonen in Greenwich en bieden haar een lift aan. Fabian geeft bij het afscheid zijn kaartje en nodigt haar uit met hem en zijn vrouw 'het echte New York' te gaan bekijken. Ze wordt afgezet voor het flatgebouw waar Max woont.

Max is tot haar woede nog niet thuis en arriveert later. Door zijn uitbundige begroeting verdwijnt haar boosheid. Ze maakt tijdens een 'welcomeparty' die Max voor haar heeft georganiseerd, kennis met enkele van zijn vrienden: de opvallende gebrilde Jules, de zieke Leonard, de Vlaamse Gulpje Degompelaere, Ruth, L.T. en diens vriendin Joanne. Het valt Phileine op dat iedereen zijn zin begint met 'basically', dat iedereen elkaar met van alles complimenteert en dat de televisie altijd aan blijft staan. Phileine is door de drank, de jetlag en alle emoties doodop. Halverwege het feest valt ze in slaap. Max brengt haar naar bed.

Maak me af 
EERSTE DAG (p. 34-57)

Phileine treft een briefje van Max aan met de mededeling dat hij moet repeteren en haar pas 's avonds kan ontmoeten. Ze belt haar moeder, die duidelijk nog dronken is van een feestje. Haar moeder betaalt het appartement van Phileine om vrij spel te hebben voor haar 'overseks'. Laatst vond Phileine er drie gebruikte condooms. Toen ze haar moeder ermee confronteerde, had deze haar toelage verhoogd in ruil voor haar zwijgen tegenover haar vader.

Met de vrijmoedige Gulpje kan Phileine het dadelijk goed vinden. Tijdens hun gezamenlijke lunch in een restaurant trekken ze de aandacht van twee heren, die ze Bef en Buk dopen. Ze choqueren de heren, die ze aan tafel uitnodigen, door op grove wijze luidkeels over seks te praten. De mannen geven hun visitekaartjes, de meisjes beloven dat ze 's avonds contact zullen opnemen. Zodra ze weg zijn, verscheuren ze echter lachend de kaartjes.

Phileine besluit Fabian te bellen voor een tochtje door New York. Hij leidt haar rond en wordt gaandeweg steeds vertrouwelijker en wat handtastelijk. Phileine herinnert hem eraan dat hij een vrouw heeft en zij een vriend. Ze besluiten daarom nu niet met elkaar naar bed te gaan. Wel maken ze een principeafspraak voor als de relationele situatie gewijzigd is.

Omdat de generale repetitie is uitgelopen, komt Max niet opdagen. Phileine moet dus weer optrekken met zijn vrienden. Ze vermaakt zich met Gulpje door Benny en Marc, twee homo's, belachelijk te maken.

Als Max er eindelijk is ruikt Phileine onmiddellijk de geur van een andere vrouw. Als ze wordt begroet door Joanne ('de Verschrikkelijke Beflebber') weet ze welke vrouw het is. Ze geeft echter geen krimp en doet alsof ze van het gezelschap geniet.

Schaduw in het donker 
TWEEDE DAG (p. 58-104)

Als Phileine wakker wordt, is Max alweer weg. Van zijn vrienden hoort Phileine dat hij zich kotsend van de zenuwen voor de première naar de repetitie heeft begeven. Door de telefoon spreekt ze hem moed in.

In het park waar ze naartoe is gegaan om na te denken over Max en de andere vrouw, ontmoet ze enkele vriendelijke drugsdealers, een dansende gek en een vrouw aan wie ze pardoes vraagt of ze getrouwd is. Wat later komt ze Lena tegen, die ze choqueert met een obsceen verhaal.

's Avonds gaat Phileine met Gulpje, Jules, Benny en Marc naar The Joseph Papp Public Theatre, waar de toneelstudie van Max op de planken zal worden gezet.

De première veroorzaakt een grote schok. De moderne, experimentele uitvoering van ShakespearesRomeo and Juliet laat de seksuele kant van de maatschappij zien. Op het toneel verschijnen naakte mensen met fluorescerende skateboards, buzzers en enorme dildo's. Onder het oog van de 350 geschokte toeschouwers wordt het na de pauze nog wilder: een van de actrices begint zich te vingeren bij een raptekst en Romeo (Max) en Juliet (Joanne) beginnen elkaar te beminnen, voordat ze afscheid zullen nemen. De stijve tepels en erectie zijn duidelijk zichtbaar. Toeschouwers joelen, tientallen mensen verlaten de zaal. Phileine kan zich nauwelijks beheersen, omdat Max en Joanne zich hartstochtelijk aan elkaar overgeven. Ze voelt zich verdoofd en vernederd.

Na de voorstelling zegt Reginald, de regisseur van de toneelklas, dat er volgens hem een grootse prestatie is neergezet door zijn spelers. Hij vindt zijn opzet geslaagd: 'De seksuele moraal te toetsen aan de gebeurtenissen op het podium'. Phileine verwijt Max dat hij haar niet had voorbereid. Max antwoordt dat hij haar niet onnodig ongerust had willen maken en ook niet zeker wist dat deze vrijscène op deze manier gespeeld zou worden. Na een hevige ruzie maken beiden het weer goed en zetten het in een café op een zuipen. Als ze Max echter hoort zeggen dat er nog twee voorstellingen komen, slaat ze hem genadeloos op zijn neus.

Ich bin ein New Yorker 
DERDE DAG (p. 105-127)

's Middags gaat Phileine met Gulpje lunchen in een restaurant, waar volgens de overlevering een vrouw in het openbaar ooit had gedaan of ze klaarkwam. De twee praten openhartig over hun vele seksbelevenissen. Ze trekken de aandacht van een drietal jongens, die ze Kwak, Kwak en Kwak noemen. De jongens komen bij hen aan tafel zitten en het wordt erg gezellig. De meisjes vrijen de jongens op. Dan zegt Gulpje dat Amerikaanse mannen op seksueel gebied weinig waard zijn: ze kunnen nog niet eens een vals orgasme van een echt onderscheiden. De meisjes geven een hijgshow weg, die leidt tot een orgastisch hoogtepunt. Ze worden door een geschokte ober weggeleid.

Thuisgekomen besluit Phileine iets aardigs te zeggen tegen Jules, de opvallend gebrilde vrouw, met wie ze vanaf het begin ruzie heeft. Ze slaat echter een vreselijke flater, als ze iets over Jules' vrouwelijkheid zegt: Jules blijkt een man te zijn! Dit valt niet meer goed te maken.

L.T., de reserve weerman en vriend van Joanne, komt Phileine ophalen voor een boottochtje rond Manhattan. Ze bezatten zich. L.T. hoort via zijn mobieltje dat de vaste weerman is overleden. Hoewel hij deze vaak heeft dood gewenst en eigenlijk blij zou moeten zijn (omdat hij hem kan opvolgen), voelt hij zich schuldig en moet huilen. Phileine denkt aanvankelijk dat hij haar in de maling neemt, omdat ze zelf vaker zo'n huiltruc heeft uitgehaald. Ze troosten en beminnen elkaar teder: beiden vinden dit 'een gepaste wraak' voor het overspel van hun partners.

De richting van mijn zeil 
VIERDE DAG (p. 128-161)

Phileine hoort van Max dat hij de hele dag moet repeteren. Ze besluit wat met de zieke Leonard te praten. Bij wijze van grap zegt ze dat ze hem er wel erg slecht vindt uitzien voor een grieppatiënt en dat hij meer vitamine C moet slikken. Jules hoort dit en wordt woedend. Pas de volgende dag snapt Phileine waarom.

Gulpje komt binnen. Ze vertelt over haar dure aankopen en hoe ze drie mensen op grove wijze heeft beledigd. Na afloop applaudisseert Phileine: het gebeurt niet vaak dat ze een meerdere ontmoet op het gebied van choqueren. In de kroeg praten ze verder over seks.

Na anderhalf uur voegt L.T. zich bij hen. Ze zetten het op een zuipen. L.T. stelt voor naar de derde (en laatste) voorstelling te gaan: hij wil zien of Max en Joanne deze laatste keer in de vrijscène tot het uiterste zullen gaan. De meisjes vinden het een goed plan: Max en Joanne weten immers niet beter dan dat zij de voorstelling niet bijwonen.

Phileine ziet hoe hartstochtelijk Max en Joanne spelen. Ze ziet dat Max een condoom pakt om echt met Joanne te vrijen. Dan kan ze zich niet langer beheersen. Dankzij de drank heeft ze de moed om naar voren te stormen, zichzelf (in het Engels) aan het publiek bekend te maken en te schreeuwen dat het zo wel genoeg is en dat ze moeten stoppen. Max is ontzet en zegt (in het Nederlands) dat ze zijn stuk verpest. Maar Phileine is niet meer te stuiten. Ze dwingt hem een keuze te maken: Max moet direct mee of ze gaat voorgoed bij hem weg.

Na enige handtastelijkheden grijpt de regisseur in. Hij zegt enthousiast tegen het publiek dat de daad van Phileine de ultieme vorm van publieksparticipatie is, het stuk gaat immers over liefde en stellingname. Phileine loopt weg.

De plezierhemel 
VIJFDE DAG (p. 162-190)

Phileine wordt bij Fabian op de bank wakker, zonder dat ze weet hoe ze daar is terechtgekomen. Fabian vertelt haar dat Gulpje en L.T. haar de vorige avond op haar eigen verzoek naar zijn huis hebben gebracht. Hij laat haar enkele krantenberichten lezen: alle grote kranten berichten op de voorpagina over de verstoorde voorstelling. Even later blijkt uit een telefoontje dat ze zelfs voor The Late Show van David Letterman is gevraagd. Over een halfuurtje zal ze worden opgehaald! In de tussentijd verleidt ze Fabian, die ze als een vaderfiguur ziet.

De rest van de dag moet ze zich voorbereiden in de studio. Een zekere Larry leidt haar rond en onderhoudt haar met zijn filosofieën over de steeds grotere rol van de televisie en de daarmee samenhangende verloedering van de Amerikaanse samenleving.

Geschminkt en gekapt zit ze samen met Salman Rushdie in Lettermans (live-)programma. Door haar vlotte babbel en openheid over seks en porno choqueert ze Letterman en het publiek, dat uitgelaten en luid klappend reageert. Ze zet Letterman voor gek en neemt zelfs (met zijn goedkeuring) diens rol als presentator over.

Met het honorarium voor haar optreden betaalt ze een kamer in het peperdure Waldorf Astoria Hotel. Ze belt haar moeder, maar hangt weer op als ze haar te veel vindt zeuren. Ook belt ze haar vriendinnen Kim en Lala. Het gesprek met Kim stelt haar teleur: Phileine voelt dat Kim alleen maar geïnteresseerd is in haar eigen verhaal. Ze voelt zich leeg en eenzaam.

Tot de dikke dame begint te zingen 
ZESDE DAG (p. 191-214)

Iemand klopt op de kamerdeur van Phileine. Het blijkt Max te zijn, gekleed in rokkostuum. Hij zegt genoeg te hebben van hun geruzie en sleept haar over zijn schouder het hotel uit. Pas na een kwartier zet hij haar voor zijn appartement op de grond. Ze stribbelt niet langer tegen.

In zijn kamer zit iedereen van het toneelgezelschap klaar om naar het aids-gala te gaan. Phileine wordt weinig enthousiast ontvangen. Max laat haar een extreem laag uitgesneden luxe mini-jurk aantrekken, die hij al voor haar gekocht had voordat zij in New York was gearriveerd.

Op het groots opgezette feest ziet Phileine dat Jules Leonard in een rolstoel voortduwt. Nu pas snapt ze dat Leonard aids heeft en Jules zijn buddy is. Ze verliest Max uit het oog.

Als Max zich weer bij haar voegt, blijkt hij woedend te zijn: hij is erachtergekomen dat zij met L.T. is vreemdgegaan. Een fikse ruzie wordt in de kiem gesmoord, doordat Gloria Gaynor het aids-strijdlied aanheft: I will survive. Net als iedereen brullen Max en Phileine extatisch mee. Phileine raakt zozeer in de ban dat ze het podium opklimt en spontaan een speech begint. Aangemoedigd door het publiek spreekt ze over haar bitcherige gedrag en haar cynisme. Ze zegt eigenlijk van plan geweest te zijn het nu publiekelijk met Max goed te maken, maar dat dat ook wel op een ander moment kan. Dan spreekt ze eindelijk uit wat ze eigenlijk wil zeggen: 'Ik bied mijn verontschuldigingen aan. Ik zeg sorry. Sorry, Max. Sorry, mensen.' Eerst fluisterend en dan harder voegt ze eraan toe: 'Sorry dat ik besta'.

Kruse, L. (z.d.-a). Phileine zegt sorry samenvatting. Geraadpleegd op 9 november 2018, van http://www.uittrekselbank.nbdbiblion.nl/uittrekselbank/abonnee/detail?tek_id=294503

DE VERDIEPING

Compositie en tijdsverloop

Phileine zegt sorry speelt zich af in het New York van de jaren negentig. Dit weet je doordat er geen gebruik wordt gemaakt van de smartphones die we nu hebben.

Het boek is chronologisch geschreven, de enkele flashbacks zijn niet herkenbaar, het gaat hier bijna altijd om Phileine die terugdenkt aan Kim en Lala, twee goede vrienden van haar in Nederland. Ook wordt haar moeder beschreven in de flashbacks.

Ruimte

Het verhaal speelt zich af in Greenwich, New York. Dit is de plaats waar Max woont. De voornamelijke plaatswisselingen die plaatsvinden zijn tussen drie plaatsen: Max’ appartement, een restaurant en het theater waar rOmEO-n-jULieT word gespeeld. Er vind een grote plaatswisseling plaats in de proloog van het boek, waarin Phileine van Nederland naar Amerika vliegt. Als Phileine in een restaurant zit is ze vaak met Gulpje uit eten. In het appartement van Max is ze niet vaak, alleen om te slapen en soms om te eten.

De wijze van vertellen

Het boek heeft een Ik-vertelwijze. Je krijgt alles te zien vanuit Phileine en je kan lezen wat ze denkt.

“Hoewel Max en ik op het mentaal-theoretische vlak van het fysiek-seksuele discours het paradigma van de buitenrelationele cohabitatie in principe zeker niet ontkennen noch a priori veroordelen, moet hij in de praktijk heel simpel met z'n vieze jatten van andere wijven blijven.”

Het boek lijkt gechreven zoals een filmscript, het begint met een proloog en het eindigt met het woord aftiteling. Ook staat er in het midden van het boek opeens “Tijdens deze lachbui ga ik er heel even uit voor een mededeling van de sponsor, maar straks kom ik terug met meer over Gulpjes irritante gedrag. Hierna staat er in een kader het volgende: “EEN BOEK VAN UITGEVERIJ PODIUM, DAN HEB JE WAT IN HANDEN”. Ook begint de paragraaf Regen en wind met de woorden: “Volgend shot.” en de paragraaf A Dutch Fuck met de zin: “Volgens het script zitten Gulpje en ik nu in een restaurant dat Veselka’s heet.”

 

Thema

Het hoofdthema van het boek is liefde. Het hele boek gaat over liefde en wat je mag en niet mag als je in een relatie zit. Het hele boek gaat over liefde en overspel. Phileine vind het niet kunnen dat Max "vreemdgaat" met Joanne en neemt daarom met L.T wraak op hun door ook vreemd te gaan.

Personages

Phileine:

Phileine is de hoofdpersoon van het verhaal en heeft een hekel aan mensen. Ze zegt altijd wat ze vindt over mensen zonder dat ze daarbij nadenkt. Ze is erg impulsief en kan vaak als een erge trut overkomen.

Max:

Max is de vriend van Phileine en hij houdt enorm van toneelspelen. Hij is voor toneel naar New York verhuist en heeft daarvoor Phileine achtergelaten. Hij vond dan ook dat zijn seksscène in het toneelstuk heel inspirerend en anders.

Gulpje:

Phileine ontmoet Gulpje in het appartement van Max. Ze komen erachter dat ze best veel op elkaar lijken en kunnen daarom ook goed met elkaar overweg.

Titel, ondertitel en motto

Het verhaal heeft geen motto maar, er zit wel een wijze les is. Namelijk dat het nooit te laat is om sorry te zeggen. Wat je ook gedaan hebt en hoe erg het ook is het is nooit te laat.

Gedichten

Soms wil ik gewoon wegrennen ..

Wegrennen..

Wegrennen voor de pijn..

Wegrennen..

Wegrennen voor het leven ..

Wegrennen..

Wegrennen voor al die mensen

Wegrennen..

Gewoon wegrennen van alles en iedereen!

Phileine ging wanneer alles tegenzat naar de kroeg om weg te rennen van alles en iedereen.

 

Dat ik wraak neem ,
is een feit.
Ik zal dat doen ,
zonder spijt.
Je zal een leven leiden,
zoals dat van mij nu is .
je zal smeken,
om vergiffenis.

Dit gedicht gaat over wat er in Phileines gedachten omging toen ze wraak nam op Max en Joanne met L.T.

 

het spijt me voor wie ik ben 
ik wilde het ook niet 
maar zo ben ik nou eenmaal 
ik kan er weinig aan veranderen
ik zou het wel willen maar het kan gewoon niet
het verleden kan je niet veranderen
en de toekomst kan je niet vermijden 
het spijt me

Dit is gerelateerd aan de speech van Phileine tijdens het AIDS-gala.

Literaire vormen

Het boek hoort bij de hoofdgenre proza.

Eerste reactie

Mij eerste reactie op het boek was erg geschokt. In het boek zit veel grof taalgebruik en heel veel seks. Dit had ik in de eerste instantie niet verwacht en ik was daarom erg geschokt.