Hokwerda's kind

Primaire gegevens

Oek de Jong - Hokwerda's Kind, Amsterdam oktober 2002, Uitgeverij Augustus

Inhoud (samenvatting)

Lin Hokwerda is geboren met de gedachten dat ze de relatie tussen haar vader en moeder wel zou redden. Ze groeit op in een gezin waar weinig liefde naar voren komt, de enige die Lin nog een beetje liefde geeft is haar vader. Op haar tiende verhuist ze samen met haar moeder en zusje naar Amsterdam. Haar vader mist ze in die tijd ontzettend.

Ze probeert het gemis op te vullen met topsport. Elke dag tafeltennist ze op een hoog niveau. Op een gegeven moment komt ze er echter achter dat dit niet is wat ze wil, en besluit ze om te stoppen met sporten. Lin heeft geen idee wat ze met haar leven wil. Ze voelt zich eenzaam en alleen.

Op een dag ontmoet ze de drugsverslaafde Marcus. Al snel wordt het tussen hun een serieuze relatie. Als deze relatie door zijn verslaving eindigt, ontmoet ze Henri. Ze voelt zich gelukkig, fijn en veilig bij hem. Iets wat ze in haar kinderjaren nooit gehad heeft. Ze moet wennen aan het feit dat ze nu wel liefde krijgt en dat is iets waar Henri niet al te goed mee om gaat. Na een hele tijd wordt haar vertrouwen voor de zoveelste keer geschaad: Henri zorgt ervoor dat Lin door één van zijn collega’s verkracht wordt. Lin besluit om onmiddellijk de relatie te verbreken.

Ondanks datgene dat Henri Lin heeft aangedaan, blijft hij altijd in haar achterhoofd zitten. Zelfs als ze een relatie met Jelmer krijgt. De relatie tussen Jelmer en Lin is uitstekend. Ze kunnen goed met elkaar communiceren, hebben lol met elkaar en voelen zich veilig bij elkaar. Toch blijft Henri in het achterhoofd van Lin zitten. Op een gegeven moment breekt een tijd aan waarin ze Jelmer bedriegt met Henri, ze gaat namelijk vreemd met hem. Zodra Jelmer hierachter komt, verbreekt hij de relatie.

In de tijd dat Lin een relatie met Jelmer heeft, besluit ze na jaren haar vader weer eens op te zoeken. In al die jaren heeft ze geen tot nauwelijks contact gehad met haar vader. Dit heeft haar altijd enorm veel verdriet gedaan, omdat haar vader degene was die haar liefde gaf. Als ze haar vader ontmoet komt ze erachter dat hij nooit veranderd is. Enerzijds geeft dit haar een teleurstellend gevoel, anderzijds kan ze ermee leven. Ze moet accepteren dat haar vader niet veranderd is en dat het contact tussen hen oppervlakkig zal blijven.

Ondertussen begint Lin weer een relatie met Henri. Ze trekt bij hem in en hebben samen een intenser leven dan ooit. Al snel krijgen de twee echter een tegenslag: Lin blijkt zwanger te zijn. omdat ze nog helemaal niet zwanger wil zijn en nog niet voor een kindje wil zorgen, besluit ze abortus te laten plegen.

De abortus is niet het enige dat het leven van Lin moeilijk maakt. Op het moment dat ze erachter komt dat Henri vreemd gaat, slaat ze hem in elkaar. Henri overlijdt aan zijn verwondingen. Lin wordt vervolgens opgepakt door de politie en vervolgd in de gevangenis. Als ze haar straf uitzit in de gevangenis, komt Jelmer ineens op bezoek. Op dat moment komt ze erachter dat Jelmer en Henri altijd een onzichtbare band met elkaar gehad hebben.

Hoe het verhaal eindigt is niet bekend, omdat het verhaal een open einde heeft. Lin eindigt in de gevangenis zonder een toekomst.

De verdieping

Compositie en tijdsverloop

Het verhaal speelt zich af van 1999 tot en met 2002. De verteltijd van het verhaal is dus drie á vier jaar.

Ruimte

Het verhaal speelt zich voornamelijk af in Amsterdam. Hier speelt het verhaal zich op verschillende plekken af, zoals in de kamer van Henri en de winkel waarin Lin werkt.

De wijze van vertellen

Het verhaal is geschreven vanuit het auctoriale perspectief. Het auctoriaal perspectief wordt ook wel de alwetende verteller genoemd. Iemand van ‘bovenaf’, die niks met het verhaal te maken heeft, vertelt het verhaal.

Onderstaand een quote die het gebruikte perspectief illustreert:

‘Nu zag ze hem in het winterlandschap voor zijn huis: in een dikke trui, op rubberlaarzen, een verse sigaar in zijn mond. Ze zag hem terwijl ze zand strooide. In een verderop gelegen weiland, dat door een boer als parkeerterrein ter beschikking was gesteld, had hij ijzeren pinnen in de grond geslagen en er een plastic, rood-wit geblokt lint tussen gespannen.’ – bladzijde 298

Het verhaal is opgedeeld in vijf delen. De delen zijn vervolgens weer onderverdeeld in verschillende hoofdstukken.

Thema

Eenzaamheid en isolement is het thema van het verhaal. Lin Hokwerda groeit op in een gezin met weinig liefde. Haar moeder houdt niet van haar, en dat laat ze zichtbaar merken. De vader van Lin geeft wel om haar, maar nadat haar ouders gescheiden zijn heeft ze nog nauwelijks contact met haar vader. Lin groeit op met weinig liefde, waardoor ze de rest van haar leven getekend is. Ze voelt zich erg onzeker, eenzaam en zit in een isolement.

Personages

Lin Hokwerda

Lin Hokwerda groeit op in een moeilijk gezin. De relatie van haar ouders is niet goed, waardoor haar ouders op het punt van scheiden staan. Daarnaast geven de moeder en het zusje van Lin weinig om haar, waardoor ze zich ongewenst voelt. De vader van Lin geeft haar wel de liefde die ze nodig heeft. Door haar jeugd voelt Lin zich ontzettend eenzaam. Dit heeft invloed op de rest van haar leven. Zo heeft ze verkeerde vriendjes, omdat ze de aandacht van elke jongen leuk en interessant vindt.

Henri

Henri is het tweede vriendje van Lin. Op het eerste gezicht lijkt Henri een ontzettend leuke jongen. Hij geeft Lin wat ze nodig heeft: liefde. Later blijkt echter dat Henri niet helemaal is wie hij lijkt dat hij is. Hij zorgt ervoor dat Lin door zijn collega verkracht wordt. Achter de leuke Henri schuilt dus een hele andere jongen.

Jelmer

Jelmer is het derde vriendje van Lin. Jelmer is een hele lieve en spontane jongen. Hij houdt ontzettend veel van Lin en doet er alles aan om het haar naar haar zin te maken. Jelmer komt echter wel goed voor zichzelf op: als hij erachter komt dat Lin vreemdgaat, verbreekt hij onmiddellijk de relatie.

Titel, ondertitel en motto

Titel

De titel van het boek, Hokwerda’s Kind, slaat terug op Lin. Zij is de dochter van een man, Hokwerda. Lin heeft een beroerde jeugd gehad, met een vader die van haar hield, maar niet wist hoe hij dit moest uiten en een moeder en een zus die niet van haar houden. Haar verdere leven, en alle relaties die ze daarna heeft hebben verband met de relatie met haar vader. Het vreemde is wel dat daar alleen over wordt verteld in de proloog. Maar door de situatie die daarin beschreven wordt begrijp je ook wel dat Lin ervaringen heeft opgedaan als klein kind die ze altijd meedraagt, en ook dat ze heel erg veel op haar vader lijkt. Ze is, net als hij, iemand die over een grens kan gaan, doordat ze iemand zoveel lief heeft, en dat eigenlijk te laat pas merkt.

Ondertitel

Het boek bevat geen ondertitel

Motto

Het boek bevat geen motto. 

Literaire vorm

Het hoofdgenre van het boek is proza. De literaire stroming waartoe dit boek behoort is naturalistische roman. 

Hokwerda’s kind van Oek de Jong is een vuistdikke terugkeer naar het naturalisme. ‘Die avond wierp Hokwerda keer op keer zijn dochtertje over de rietkraag in de Ee.’ Met deze zin opent de romann en daarin schuilt meteen de essentie van het verdere verhaal, dat hoofdstuk na hoofdstuk een variatie is op eenzelfde thema: liefde is een vergeefse poging tot verzoening van twee radicaal verschillende lichamen. Meer nog, de liefde in Hokwerda’s kind draait niet rond verenigen, maar rond verstoten. Niet in het minst van een dochter door haar vader.

Met deze roman heeft Oek de Jong, na een stilte van acht jaar, zich bewust ingeschreven in de traditie van de negentiende-eeuwse realistische en naturalistische roman. Vooral de naturalistische drie-eenheid van determinatie door race (erfelijke eigenschappen), milieu (de omgeving waarin iemand opgroeit) en moment (de concrete tijdsomstandigheden waarin iemand opgroeit) hangt voortdurend als een zwaard van Damocles boven het hoofd van het hoofdpersonage. Omdat Lin nooit de liefde van een vader heeft gekend, zoekt ze die liefde in haar partners. De man die het beste in deze rol past, is Henri: “Nu lag ze als een kind tussen zijn benen. […] Hij herinnerde zich hoe hij op haar arm in slaap was gevallen, die avond van de oesters, en de rust die hij toen had gevoeld. Eenzelfde rust daalde nu op hem neer, terwijl ze tussen zijn benen lag, haar haren warm op zijn buik. Ze was zijn kind.” Henri blijkt echter onbetrouwbaar te zijn en Lin verlaat hem. Net als voor haar vader, die ze verwijt nooit meer contact met haar gezocht te hebben, koestert ze voor Henri zowel liefde als haat- en angstgevoelens.

In de eerste bedscène tussen Lin en Henri komen deze tegenstrijdige gevoelens het best tot uiting. Lin wil geen seks, Henri wel en hij verkracht haar. Desondanks keert Lin terug naar hem en relativeert ze wat gebeurd is. Aantrekken en afstoten. Dat is het patroon dat zich telkens weer herhaalt in deze roman. In de beschrijvingen van de veelvuldig voorkomende bedscènes toont de Jong zich overigens een meester. Maar seks in Hokwerda’s kind is nooit vrijblijvend. In een interview met De Volkskrant (18.10.2002) verklaart de auteur dat hij seks beschouwt ‘als een van de grote mogelijkheden van romanschrijvers van nu om te kunnen doordringen in wat er echt tussen mensen gebeurt.’ En wat er echt tussen mensen gebeurt, is dat ze met elkaar slapen, elkaar bedriegen. De liefde bij de Jong is dan ook meestal pure lust. En net als bij die andere grote ‘lustschrijver’, Sigmund Freud, flirt deze lust voortdurend met datgene wat zich Jenseits des Lustprinzips bevindt, de onlust en de dood. Net als elke ‘grote’ roman gaat dus ook Hokwerda’s kind over het leven, de liefde en de dood.

Aan de hand van een ijzersterke structuur en spanningsopbouw toont de Jong hoe het ene steeds weer onvermijdelijk naar het andere leidt. Alles hangt samen in deze uiterst strakke literaire compositie, waarin de auteur zijn personages ongenadig op het hakblok van de psychoanalyse legt, zonder ooit te theoretisch of uitleggerig te worden.

Mening

In het verhaal worden geen moeilijke woorden en/of zinsstructuren gebruikt, waardoor het verhaal zelf eenvoudig te lezen is. De gebeurtenissen die echter verteld worden zijn erg langdradig, waardoor het verhaal saai overkomt. Er worden zoveel details en nutteloze informatie verteld, waardoor de lezer overrompeld wordt met nutteloze informatie. Hierdoor raakt de lezer de draad kwijt. Wat daarnaast opvalt is dat het verhaal op een chronologische manier verteld heeft en een open einde heeft. Als lezer zijnde weet je dus niet hoe het met Lin Hokwerda afloopt.